آموزش تعمیرات برد

آشنایی با نحوه سیم پیچی موتورهای تک فاز و سه فاز

مقوله سیم پیچی موتور های سه فاز بیشتر در مراکز صنعتی مورد اهمیت قرار میگیرد و عموما کمتر پیش می آید که در چنین مراکزی از موتورهای تک فاز استفاده شود. با اینکه موتورهای تک فاز دارای مزایای فراوانی از قبیل ارزان بودن، نداشتن تجهیزات اضافی جهت راه اندازی، تولید توان بیشتر در حجم های یکسان، و همچنین قابلیت کنترل، تعمیر و نگهداری هستند، اما به منظور استفاده در مراکز بزرگ صنعتی چندان مناسب نیستند. به دلیل عدم دسترسی به برق سه فاز در اماکن مسکونی به ناچار از موتورهای تک فاز استفاده می شود. دراین محتوای آموزشی قصد داریم تا اصول و قواعد مربوط به سیم پیچی موتورهای تک فاز و موتورهای سه فاز را معرفی و تشریح نماییم.


بهتر است در آغاز به منظور بررسی سیم پیچی موتورهای تک فاز و سه فاز، تعاريف و محاسبات اوليه را به اختصار بیان کنیم.

الف) تعداد شیار(z): تعدا شیارهای داخل پوسته موتور که قابل شمارش می باشند.

ب) تعداد فازها (m): تعداد فازهای شبکه برقی که به موتور اتصال داده میشود و عمدتا برای سیم پیچی موتورهای تک فاز m=1 و برای موتورهای سه فاز m=3است.



پ) تعداد قطب های موتورها (p): اصولا تعداد قطب ها جهت سیم پیچی موتورهای تک فاز و سه فاز از پیش تعین شده می باشد. اما چنانچه مشخص نباشد میتوان از روی سرعت روتور که بر روی پلاک حك شده است تعداد قطب ها را تعيين كرد. همواره از روی مقدار سرعت روتور كه کمتر از سرعت سنکرون است تعداد قطب لازم برای سیم پیچی موتورهای تک فاز و سه فاز قابل حصول است.

ت) گام قطبی(y): تعداد شیارهایی از سطح استاتور که توسط یک قطب پوشانده میشود را گام قطبی می نامند و برای سیم پیچی موتورهای سه فاز و تک فاز از رابطه زير قابل محاسبه است.



و چندین تعریف دیگر که بهتر است از منابع و مراجع کامل موتورهای سه فاز و تکفاز مطالعه گردند.

دقت داشته باشید که موتورهای سه فاز در قالب یکی از دو نوع گام کامل و یا گام کسری سیم پیچی میشوند که در اینجا به تفکیک هر یک را مورد بررسی قرار میدهیم.

سیم پیچی گام کامل

چنانچه در سیم پیچی ابتدا و انتهای یک کلاف، اختلاف فاز ۱۸۰درجه الکتریکی رعایت گردد و نیروی محرکه القایی بازوهای رفت و برگشت کلاف ها جمع جبری شوند سیم بندی را گام کامل می گویند. در این سیم بندی تعداد شیارهای موجود بین رفت و برگشت هر کلاف y شیار خواهد بود.

در این سیم پیچی گام سیم پیچی با گام قطبی برابر است و از رابطه زیر قابل محاسبه می باشد.

سیم پیچی گام کسری

اگر در سیم پیچی ابتدا و انتهای یک کلاف، اختلاف فازی کمتر از۱۸۰ درجه الکتریکی وجود داشته باشد سیم بندی با گام کسری عنوان ميشود. درگام کسری نیروی محرکه های الکتریکی بازوهای کلاف ها جمع برداری میشوند. چون جمع برداری از جمع جبری کمتر است، لذا نیروی محرکه موتور در سیم بندی گام کسری کاهش می یابد و توان موتور کاهش می یابد.به همین دلیل برای جبران کاهش نیروی محرکه، تعداد دور کلاف های موتور را به تناسب کوتاهی گام تقویت می کنند. در این سیم پیچی گام سیم پیچی از رابطه زیر محاسبه می شود